Net als ieder jaar zal ik vanavond om 20:00 twee minuten stilte houden. Al zo lang als ik me kan herinneren doe ik dat, en doe ik ook echt mijn best om hier actief bij stil te staan. In de jaren dat het Here Comes The Summer-festival in het weekend van 4 mei was skipte ik optredens om naar het kerkhof van Vlieland te gaan voor de herdenking, om maar eens een voorbeeld te noemen. Het is iets wat ik ook aan mijn kinderen mee geef. Want het is, wat mij betreft, heel belangrijk om stil te staan bij wat er in het verleden gebeurd is. De miljoenen Joden, Roma, Sinti, homo’s die zijn omgekomen in de genocide die nazi-Duitsland in die jaren heeft uitgevoerd. De soldaten die bij de bevrijding van Nederland zijn omgekomen. Alle mensen van het verzet in Nederland die tijdens de bezetting van Nederland door Duitsland hun leven hebben gegeven. Ook al ben ik zelf pacifist en keur ik geweld in iedere vorm af, ik ben trots op en dankbaar voor de mensen die hun leven hebben gegeven in het gevecht tegen de bezetter.
De dodenherdenking op 4 mei is in eerste instantie ingesteld om de doden uit de Tweede Wereldoorlog te herdenken, maar sindsdien is de groep mensen die we herdenken steeds groter geworden. In 1961 kwamen daar ook oorlogsslachtoffers bij die zijn gevallen in oorlogen sinds de Tweede Wereldoorlog, zoals voormalig Nederlands-Indië, Nieuw-Guinea en Korea. Later ook slachtoffers bij vredesmissies. Soms is de verwoording onbedoeld verkeerd, en dan passen ze dat weer aan. Lees hier meer over die veranderingen.
Al jaren is er veel discussie over de definitie van wie we herdenken. Laat ik eerst even duidelijk zijn: Niemand, ook niet een “officieel comité”, kan bepalen wie jij als persoon herdenkt. Maar ook de focus van officiele herdenkingen staat ter discussie. In 2012 wou een 15-jarige scholier een gedicht voorlezen op De Dam voor een oudoom die fout was in de oorlog. Na veel kritiek werd dat tegengehouden.
Recent is er wederom veel discussie. Er is veel roep voor een nieuwe aanpassing van de dodenherdenking om ook aandacht te besteden aan andere slachtoffers van genocide. Daarbij wordt meestal verwezen naar de genocide in Palestina. Maar ook in bijvoorbeeld Congo en Sudan gebeuren dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. Er is een steeds groter groeiende groep mensen die van mening is dat ook daar aandacht aan moet worden besteed. Want hoe vaak we ook roepen “dit nooit meer”, als we dat roepen terwijl we het toestaan dat in landen als Palestina, Congo en Sudan het gewoon gebeurt zijn we eigenlijk hypocriet.
Inmiddels is er een alternatieve dodenherdenking. Een herdenking waar ook aandacht is voor Palestina. Daarnaast zijn er ook op andere plekken alternatieve herdenkingen. Het zijn stappen in de goede richting, en ik realiseer dat verandering altijd (te) langzaam gaat. Maar dingen veranderen. Wat mij betreft in de juiste richting.
Het allerbelangrijkste wat mij betreft blijft dat we moeten herdenken. Denken aan die mensen die hun leven gegeven hebben zodat wij nu, in de vrijheid die we hebben, kunnen discussieren en ook van mening kunnen verschillen. Over allerlei dingen in het leven. Met als belangrijkste uitgangspunt: Nooit meer genocide. Nooit meer uitroeiing van complete gemeenschappen, complete groepen mensen op basis van hun afkomst, levensovertuiging of geaardheid.
En dus denk ik vanavond aan de soldaten die vochten voor onze vrijheid. Aan de mensen in het verzet die dingen deden die ik nooit zou kunnen doen. Aan Anne Frank en haar familie. Aan de Joden, Roma, Sinti, homo’s en andere onschuldigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen. Maar ook aan mensen die sindsdien omkwamen. In Srebrenica, Syrie, Sudan, Congo en zo veel andere plekken. En ja, dus ook in Palestina. Want wat daar gaande is, dat is een genocide.
Geef een reactie